دستاوردهای مادی بشر از آغاز زندگی شهرنشینی و خاصه پس از توسعه صنعت در معرض انواع خطرها و حوادث گوناگون قرار داشته و دارد. ترس از سوانح و بلایای طبیعی مانند: آتش سوزی، سیل، زلزله، طوفان، آتشفشان و از بین رفتن ثروت و اموالی که حاصل یک عمر تلاش و کوشش انسان است عواملی است که آرامش و آسایش او را سلب و زندگی وی را توام با نگرانی و تشویش می سازد.
انسان امروز نیازمند پشتوانه ای مطمئن و همیشگی است تا بتواند با اثار زیان بار حوادث و بلایای طبیعی مقابله کرده و خسارت های بوجود آمده را جبران نماید.
موضوع بیمه آتش سوزی:
موضوع بیمه آتش سوزی تامین و جبران زیانهای مالی و مادی است که بر اثر وقوع خطر آتش سوزی به اموال و دارائیهای مورد بیمه وارد می شود. بنابراین در بیمه نامه آتش سوزی خسارتهای مالی مورد تأمین قرار می گیرند نه خسارتهای جانبی و بدنی، اضافه کنیم که خسارت وارد به اموال اشخاص ثالث بر اثر وقوع آتش سوزی که مطابق قانون موجب مسئولیت و پاسخگویی بیمه گذار شود نیز همراه پوشش خطر آتش سوزی یا بطور جداگانه از طریق بیمه نامه مسئولیت مدنی مورد تأمین بیمه گران قرار می گیرند. از آنجا که بیمه آتش سوزی یکی از رشته های بیمه اموال است اصل غرامت، قاعده جانشینی، اصل حسن نیت، قاعده نفع بیمه ای و قاعده نسبی سرمایه و حق بیمه در آن حاکم است.
انواع خطرهای تحت پوشش در بیمه آتش سوزی:
در بیمه آتش سوزی خطرات به 2 گروه به شرح زیر تقسیم بندی شده اند:
خطرات اصلی و خطرات تبعی که در ابتدا به تعریف خطرات اصلی می پردازیم.
خطرهای اصلی: اصولاَ خطرات در بیمه آتش سوزی از یکدیگر تفکیک نگردیده و هر سه خطر با هم تحت پوشش قرار می گیرند. بعبارت دیگر بیمه آتش سوزی معمولی شامل خطرهای حریق، انفجار و صاعقه می شود.
تعاریف خطر اصلی:
تعریف آتش و آتش سوزی: آتش عبارت است از ترکیب هر ماده با اکسیژن به شرط آنکه با دما همراه باشد. به عبارت دیگر برای ایجاد آتش به 3 عنصر هوا (اکسیژن) جسم سوختنی و دما نیاز است که در این حالت مثلث آتش تشکیل می شود. چنانچه یکی از سه عنصر مذکور وجود نداشته باشد عمل سوختن انجام نخواهد گرفت.
- برای ایجاد آتش سوزی باید آتش از کانون اولیه خود خارج شود که در این حالت آن را آتش کنترل نشده (مهار نشده) گویند و در بیمه نامه آتش سوزی این آتش قابل بیمه شدن است. منظور از دما در تعریف فوق جرقه یا آتش زنه ای است که باعث ایجاد آتش با شعله می گردد که اصطلاحاَ Flash Point نامیده می شود. بنابراین آتش سوزی عبارتست از آتشی که از یک منبع حرارتی غیرقابل کنترل سرچشمه گرفته یا منبع حرارتی کنترل شده ای را ترک نماید و دارای چنان حرارتی باشد که گسترش و توسعه یابد.
- انفجار در بیمه آتش سوزی انفجار به مفهوم هر نوع آزاد شدن ناگهانی انرژی حاصل از انبساط گاز یا بخار است.
انفجار ممکن است بصورت مختلف بروز کند لیکن همه آنها دارای خاصیت مشترک هستند بدین معنی که علت هر انفجار، انبساط مقدار زیادی گاز یا بخار است که بر اثر فشار قوی یا تولید حرارت یا فعل و انفعالات شیمیایی به مانع اطراف خود فشار آورده آن را می ترکاند. هر انفجاری در بیمه نامه آتش سوزی قابل بیمه شدن نیست از جمله انفجارهای هسته ای مواد منفجره و … بعضی از انفجارها طبق شرایط خاص و با منظور نمودن حق بیمه اضافی تحت پوشش بیمه آتش سوزی قرار خواهند گرفت.
- صاعقه : در بیمه آتش سوزی صاعقه عبارتست از تخلیه بار الکتریکی دو ابر یا بین ابرو زمین که پر از القای دوبار مخالف بوجود می اید. مقصود از خطرهای صاعقه تنها خسارت وارد شده در اثر آتش سوزی ناشی از صاعقه نیست بلکه بیشتر به منظور خسارت مستقیم ناشی از صاعقه است که اصطلاحاَ آن را صاعقه سرد می نامند و بدون آتش سوزی تولید می شوند مانند: گداختن شدن، ترکیدن، سوختن از رو.
رگ صاعقه ای که در نزدیک موتور یا ماشین دیگری به سیمهای موجود در هوای آزاد که نیروی برق را به آن موتور یا ماشین منتقل می کند اصابت کند بار زیاد حاصل از برخورد صاعقه به سیم به موتور منتقل و باعث خرابی دستگاهها می گردد که اینگونه خسارات از تعهد بیمه گر خارج است. به طور خلاصه خسارتی که در اثر حرارت مستقیم یا غیرمستقیم صاعقه یا در اثر نیروی آن تولید شوند خسارت مستقیم صاعقه هستند که بیمه شده محسوب می گردند لیکن خساراتی که در اثر انرژی الکتریکی صاعقه تولیدی شوند خسارات غیرمستقیم صاعقه نامند که بیمه شده محسوب نمی شوند.
انواع بیمه آتش سوزی:
بطورکلی اماکن و مراکزی که در بیمه آتش سوزی تحت پوشش قرار می گیرند به سه دستگاه تقسیم می شوند:
واحدهای مسکونی
مراکز صنعتی
مراکز غیر صنعتی
اصطلاحات معمول در بیمه آتش سوزی
- بیمه گر: شرکت بیمه
- بیمه گذار: متقاضی خرید بیمه (مشتری).
- مورد بیمه: منزل مسکونی
- حریق: آتش سوزی
- ارزش بنا: قیمت ساخت (ساختمان) بدون ارزش ملک
- واحد مسکونی : محلی که برای کار و حرفه استفاده نمی شود و صرفاَ به منظور سکونت از آن استفاده می شود.
- مراکز صنعتی: مراکزی که در آن فعالیت صنعتی انجام می شود مثل کارخانه اتومبیل سازی و ….
- مراکز غیرصنعتی: مراکزی که در آن فعالیتی بجز فعالیتهای صنعتی انجام می شود مثل فروشگاهها و …
- خطر یا پوشش اصلی: شامل آتش سوزی (حریق) انفجار وصاعقه
- خطرات اضافی یا تبعی: در بیمه آتش سوزی علاوه بر خطرهای ذکر شده خسارات ناشی از خطرهای زلزله و آتشفشان، سیل و طغیان آب دریاها و رودخانه ها، طوفان، رانش زمین، سقوط بهمن، ترکیدگی لوله آب، ضایعات ناشی از آب باران، ذوب برف، سقوط هواپیما و هلی کوپتر، شکست شیشه، سرقت اموال و اثاثیه منزل و بسیاری خطرهای دیگر با درخواست بیمه گذار تحت پوشش بیمه قرار می گیرد که به آن خطرات تبعی می گویند.
- تعاریف خطرات تبعی
- زلزله و آتشفشان: در بیمه زلزله خسارت مستقیم وارد شده به مکانها اعم از مسکونی، غیرمسکونی و صنعتی همچنین اسباب و لوازم موجود در آنها در مقابل زلزله و یا آتشفشان بیمه می شوند ضمناَ خسارتهای وارد شده باید همزمان با حوادث مزبور ایجاد شده باشد.
- سیل و طغیان آب دریاها و رودخانه ها: سیل، جریان ناگهانی آبهای سطحی خارج از مسیر طبیعی است که به علت ریزش باران، برف، طغیان رودخانه و یا شکستن سدها ایجاد می شود.
- طوفان و گردباد و تندباد: در بیمه طوفان خسارتهای ناشی از طوفان، تندباد و گردباد تحت پوشش قرار می گیرد (در علم هواشناسی معمولاَ بادی که سرعت آن بیش از 66 کیلومتر در ساعت باشد طوفان محسوب می شود).
- ترکیدن لوله آب و ضایعات ناشی از برف و باران: در این بیمه خسارتهای وارد به مورد بیمه (ساختمان، ابنیه و ..) و اموال و اثاث موجود در آن که ناشی از ترکیدن لوله آب و ضایعات برف و باران باشد تحت پوشش قرار می گیرد.
- سقوط هواپیما و هلیکوپتر : خسارتهای ناشی از سقوط هواپیما و هلیکوپتر یا اشیای ساقط شده از آنها ( به استثنای بمب و یا مواد منفجره و سایر جنگ افزارها) حداکثر تا کل مبلغ بیمه شده تحت پوشش قرار می گیرد.
- شکست شیشه: خسارتهای ناشی از شکست شیشه های منصوب در ساختمان مورد بیمه در اثر حادثه و برخورد شی خارجی تحت پوشش قرار می گیرد. اصولاً شیشه به دو صورت میان تهی و مسطح ساخته می شود شیشه های میان تهی به شرط آنکه منصوب باشند تحت پوشش قرار می گیرند.
- بیمه دزدی با شکست حرز: بیمه گر خسارت ناشی از فقدان یا خرابی اموال بیمه شده را که در نتیجه دزدی با شکست حرز روی دهد حداکثر تا مبلغ بیمه شده جبران می نماید. موارد زیر دزدی با شکست حرز محسوب می گردد.
- بالا رفتن از دیوار محل استقرار اموال بیمه شده یا شکستن در یا پنجره و یا خراب کردن دیوار و نظایر آن.
- باز کردن در بوسیله کلید تقلبی و سایر آلات و ادواتی که عادتاَ برای بازکردن قفل بکار می روند.
- ورود سارق به محل قرار گرفتن اموال بیمه شده در شب
- ورود به محل و تهدید بیمه گذار و یا سایر اعضای خانواده و خدمتگذار

برنامه های آتش سوزی مراکز صنعتی
مراکز صنعتی شامل تمامی کارخانجات صنایع غذایی، آشامیدنی، دخانیات، نساجی، پوشاک، چرم ، چوب، کاغذ، مقوا، چاپ و صحافی، شیمیایی، محصولات کانی غیرفلزی، فلزات اساسی و صنایع متفرقه می شود.
ساختمان تأسیسات ماشین الات مواد اولیه موجود و محتویات هر یک از مراکز یاد شده را می توان در مقابل خطرهای آتش سوزی، انفجار، صاعقه و همچنین کلیه خطرهای اضافی ذکر شده نزد بیمه نوین به قیمت روز بیمه نمود.
بیمه نامه آتش سوزی معمولی منازل
در این بیمه نامه بنا به درخواست بیمه گذار واحد مسکونی، علاوه بر خطرهای حریق، انفجار و صاعقه در برابر کلیه خطرهای اضافی که به آن اشاره شد با سرمایه دلخواه و به قیمت روز تحت پوشش قرار می گیرد و حق بیمه سالانه آن با توجه به ارزش ساختمان و اثاث منزل و خطرهای بیمه شده محاسبه خواهد شد.
انواع شرایط در بیمه های آتش سوزی:
تنظیم بیمه نامه اساسی ترین و مهمترین نقش را در تعیین رابطه بیمه گر و بیمه گذار ایفا می نماید. زیرا قرارداد بیمه است که حدود تعهدات طرفین را مشخص کرده و بموجب آن بیمه گذار عهده دار پرداخت حق بیمه و بیمه گر متعهد جبران خسارت وارد به بیمه گذار می شود با توجه به مراتب فوق شرایط بیمه نامه آتش سوزی مشتمل بر سه قسمت است:
شرایط عمومی شرایط خصوصی و شرایط ویژه